Thực đơn
Lục nhập Trong Chánh Tạng PaliTrong Tứ Diệu Đế, Đức Phật đã xác định rằng nguồn gốc của khổ đau (tiếng Pali, Phạn: dukka) là Ái (tiếng Pali: taṇhā, tiếng Phạn: tṛṣṇā). Trong chuỗi 12 Nhân Duyên, Đức Phật xác định rằng Ái được sinh ra từ Thọ mà Thọ được sinh ra từ Xúc của Lục Nhập (Xem hình 2 bên dưới). Vậy nên, để vượt qua Ái và những kết quả đau khổ, người đó nên phát triển sự kiểm soát, sự kiềm chế và sự hiểu biết tường tận về Lục Nhập.[10]
Hình 1: Kinh Sáu Sáu trong kinh điển tiếng Pali: | ||||||||||
lục nhập | → | thọ | → | ái | ||||||
sáu "nội" xứ | <–> | sáu "ngoại" xứ | ||||||||
↓ | ↓ | |||||||||
↓ | xúc | |||||||||
↓ | ↑ | |||||||||
thức | ||||||||||
| ||||||||||
Nguồn: MN 148 (Thanissaro, 1998) Chi tiết bản mẫu này |
↑ 12 Nhân Duyên ↓ | Vô minh | |||||||
Hành | ||||||||
Thức | ||||||||
Danh sắc | ||||||||
Lục nhập | ||||||||
↓ | ||||||||
Xúc | ||||||||
↓ | ||||||||
Thọ | ||||||||
↓ | ||||||||
Khổ | ← | Ái | Diệt đế | Bát Chánh Đạo | ||||
← Tứ Diệu Đế → | ||||||||
Thủ | ||||||||
Hữu | ||||||||
Sinh | ||||||||
Già & Chết | ||||||||
Hình 2: Sự tương giao giữa 12 nhân duyên và Tứ Diệu Đế: Phương cách mà lục nhập dẫn đến sự đau khổ.[11] |
Xuyên suốt qua Chánh tạng Pali, Lục Nhập được nói đến trong hàng trăm bài kinh.[12] Trong những bài kinh khác nhau đó, Lục Nhập được xem xét theo những cách khác nhau, bao gồm:
Trong kinh "những con rắn độc" (Asivisa Sutta, SN 35.197), Đức Phật liên kết 6 nội xứ (lục căn) là "ngôi làng trống" và 6 ngoại xứ (lục trần) là "những tên cướp trong làng". Việc sử dụng phép ẩn dụ này, Đức Phật đã nhân hóa các lục căn "trống"[19] như là bị tấn công bởi các lục trần "đáng ưa thích và không đáng ưa thích".[20]
Đâu đó trong cùng bộ kinh (SN 35.191), đệ tử thanh văn bậc nhất của Đức Phật - Xá Lợi Phất đã chỉ rõ rằng sự đau khổ thực tế liên quan đến 6 căn và 6 trần không phải là thành phần vốn có của 6 căn trần đó mà là do "kiết sử" (ở đây được xác định là "tham đắm") là cái sinh ra khi có tương tác giữa một căn và một trần.[21]
Trong Kinh "Bài giảng về lửa" (Adittapariyaya Sutta, SN 35.28), được thuyết một vài tháng sau khi Đức Phật giác ngộ, Đức Phật mô tả tất cả các xứ và các quá trình tâm thức liên quan như sau:
"Này các tỷ-kheo, tất cả đang bốc cháy. Tất cả đang bốc cháy là gì? Mắt là đang bốc cháy. Sắc là đang bốc cháy. Thức tại mắt là đang bốc cháy. Xúc tại mắt là đang bốc cháy. Và bất kể cái gì sinh ra theo duyên của Xúc tại mắt - được cảm thọ như là lạc, khổ hoặc bất khổ bất lạc - cũng đang bốc cháy. Bốc cháy với điều gì? Bốc cháy với ngọn lửa tham, ngọn lửa sân, ngọn lửa si. Bốc cháy, ta nói cho các ngài, với sanh, già và chết, với sầu, bi, khổ, ưu và não"[22]
Đức Phật đã dạy rằng, để có thể thoát khỏi những nguy hiểm từ Lục nhập, người đó cần phải nắm bắt rõ 6 nội-ngoại xứ mà không có sự ô uế. Trong "Đoạn diệt những kiết sử" (SN 35.54), Đức Phật đã nêu ra rằng người nào đoạn diệt các kiết sử "khi người đó biết và thấy... là vô thường" (tiếng Pali: anicca) 6 căn, 6 trần, 6 thức, 6 xúc và 6 thọ[23]. Một cách tương tự, trong "Nhổ gốc các kiết sử" (SN 35.55), Đức Phật nói rằng người nào nhổ tận gốc các kiết sử "khi người đó biết và thấy... là vô ngã" (anatta) năm cái 6 đã đề cập ở trên.
Để thúc đẩy cách nhận biết, nhìn thấy sâu sắc và sự giải thoát khỏi khổ đau, trong Kinh Niệm xứ (Satipatthana Sutta) (MN 10) Đức Phật đã hướng dẫn các Tỷ-Kheo cách thiền trên các nội-ngoại xứ và phát triển của kiết sử như sau:
"Này các Tỷ kheo, thế nào là Tỷ kheo sống quán pháp trên các pháp đối với Sáu Nội Ngoại xứ?
Này các Tỷ kheo, ở đây Tỷ kheo tuệ tri con mắt và tuệ tri các sắc, do duyên hai pháp này, kiết sử sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy; và với kiết sử chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy; và với kiết sử đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy; và với kiết sử đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy... và tuệ tri tai và tuệ tri các tiếng... và tuệ tri mũi và tuệ tri các hương... và tuệ tri lưỡi và tuệ tri các vị... và tuệ tri thân và tuệ tri các xúc... và tuệ tri ý và tuệ tri các pháp...
Như vậy vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp... không chấp trước một vật gì trên đời."
Thực đơn
Lục nhập Trong Chánh Tạng PaliLiên quan
Lục Lục quân Hoa Kỳ Lục quân Quân đội nhân dân Việt Nam Lục Tốn Lục Tiểu Linh Đồng Lục địa Lục quân Đế quốc Đức Lục khanh Lục Nam Lục NgạnTài liệu tham khảo
WikiPedia: Lục nhập http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.148.... http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.149.... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.010... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.148... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.149... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn35/s... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn35/s... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn35/s... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn35/s... https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn35/s...